Profil społeczny migranta zarobkowego z Ukrainy – raport Polsko-Ukraińskiej Izby Gospodarczej oraz Foreign Personnel Service

W środę 10 kwietnia 2019 r. podczas debaty „Obywatel Ukrainy jako pracownik w Polsce. Wnioski z kampanii społecznej Partnerstwo i Zatrudnienie, zainicjowanej przez Polsko-Ukraińską Izbę Gospodarczą”, która odbyła się w czasie Baltic Business Forum, został zaprezentowany raport „PROFIL SPOŁECZNY MIGRANTA ZAROBKOWEGO Z UKRAINY”. Raport dotyczy projektu badawczego przeprowadzonego na początku 2019 r. na zlecenie Polsko-Ukraińskiej Izby Gospodarczej oraz Foreign Personnel Service przez Centrum Badań Społecznych Narodowego Uniwersytetu „Akademia Ostrogska” w ramach kampanii społecznej „Partnerstwo i Zatrudnienie”. W panelu wzięli udział przedstawiciele rządów Ukrainy i Polski, samorządów, pracodawców, agencji pośrednictwa pracy, a także organizacji pozarządowych, reprezentujących interesy cudzoziemców w Polsce. W roli moderatora wystąpił Prezes Polsko-Ukraińskiej Izby Gospodarczej Jacek Piechota.

Zgodnie z raportem, 64% pracowników zarobkowych z Ukrainy planuje nadal pracować za granicą, a 82% respondentów – już w ciągu 2019 roku. Prawie 60% ukraińskich migrantów zarobkowych, którzy w najbliższym czasie zamierzają pracować za granicą, planuje wybrać Polskę. Do Niemiec wyjedzie 18% respondentów, Czechy wybierze co dziesiąty migrant zarobkowy. „Mimo obaw polskich pracodawców związanych z otwarciem rynku niemieckiego na pracowników z krajów spoza Unii Europejskiej, większość ukraińskich migrantów zarobkowych w najbliższym czasie nadal planuje pracować w Polsce. To dobra wiadomość dla polskiego rynku pracy, na którym coraz częściej to właśnie pracownicy z Ukrainy uzupełniają braki kadrowe w polskich firmach. A skoro Ukraińcy nadal są chętni do podejmowania pracy w Polsce, państwo i biznes powinno pomóc im rozwiązywać problemy, z którymi spotykają się w naszym kraju”, – komentuje Jacek Piechota.

Na ciężkie warunki pracy i złe warunki mieszkaniowe w Polsce narzeka 25% pracowników z Ukrainy. Właśnie to dla 30% respondentów może służyć powodem do opuszczenia kraju. Jeszcze 6% respondentów skarży się na negatywne nastawienie społeczności lokalnej do Ukraińców. „Pracownik z Ukrainy nie jest maszyną, ma swoje potrzeby. Jest bardzo potrzebne wsparcie państw – Polskiego i Ukraińskiego. Oba te państwa mają benefity z tego, że Ukraińcy pracują w Polsce i muszą informować Ukraińców o należne im prawa i obowiązki. Jakie potrzeby mają Ukraińcy – głównie integracyjne potrzeby, nauka języka polskiego, wsparcie dla rodzin (informowanie np. jak zapisać dziecko do szkoły, przedszkola), zwiększenie świadomości prawnej”, – zwraca uwagę Myroslava Keryk, Prezes Fundacji „Nasz wybór”.

Radca minister Elżbiety Rafalskiej Magdalena Sweklej zapewnia, że trwają prace nad nową polityką migracyjną, koordynowane przez MSWiA RP we współpracy ze wszystkimi resortami, w tym MRPiPS i MIiR, której istotnym elementem jest polityka integracyjna z dużym akcentem na kwestie potrzeb rynku pracy. „Ministerstwo również dokłada cegiełkę w prace kampanii Partnerstwo i Zatrudnienie. Tłumaczymy wszystkie niezbędne informacje na języki obce, w tym ukraiński. PIP od ponad roku ma osobę, która przyjmuje skargi w języku ukraińskim”, – powiedziała Magdalena Sweklej.

Jeszcze jednym problemem, na który narzekają zarówno pracodawcy jak i pracownicy, jest skomplikowany proces legalizacji pobytu i pracy cudzoziemców. Przewodniczący Komitetu ds. Migracji i Zatrudnienia Polsko-Ukraińskiej Izby Gospodarczej, Prezes Foreign Personnel Service Paweł Kułaga zwraca uwagę na specyfikę tego problemu: „Jeśli chodzi o czas wydawania zezwolenia to waha się on od 1,5 miesięcy nawet do 6 miesięcy w poszczególnych województwach. Dlatego rodzi się wniosek, że można zrobić to dużo szybciej. W tej chwili jesteśmy w trakcie pierwszych procesów sądowych. Oczekujemy również na zapowiadane od dłuższego czasu przedłużenie funkcjonowania oświadczenia o zamierzeniu powierzenia pracy cudzoziemcowi do 1 roku”.­

Według sondażu, 49% ukraińskich migrantów chce na stałe zamieszkać za granicą, z których 13% już podejmują pewne działania w tym kierunku, pozostali czekają na sprzyjające warunki. 61% respondentów planujących emigrację chce przeprowadzić się do Polski, 17% – do Niemiec, 11% – do Czech. Przy tym 39% nie są gotowi do opuszczenia ojczyzny. 12% respondentów na razie nie podjęli decyzji. Ekspert kampanii społecznej „Partnerstwo i Zatrudnienie”, Prezydent Ogólnoukraińskiego Stowarzyszenia Agencji z Międzynarodowego Zatrudnienia Vasyl Voskoboinyk podkreśla: „Według szacunków Ukraińskiego Instytutu Demografii pod koniec 2030 r. liczba osób zdolnych do pracy w Ukrainie zmniejszy się o 2,9 mln osób. Nasze stowarzyszenie już teraz podnosi pytania przyciągania migrantów zarobkowych do Ukrainy. Ukraina musi budować swoją politykę migracyjną, powinna działać w podobnym kierunku jak Polska w latach 2004-2005, kiedy przygotowała program na rzecz uproszczonego zatrudnienia cudzoziemców. Ważną inicjatywą jest również projekt Partnerstwo i Zatrudnienie, który naprawdę działa i pomaga Ukraińcom za granicą”.

Na zakończenie dyskusji Prezes Polsko-Ukraińskiej Izby Gospodarczej Jacek Piechota zaprosił wszystkich zainteresowanych do włączenia się do kampanii społecznej „Partnerstwo i Zatrudnienie”: „Chcemy wspólnie walczyć o to, aby jak najmniej było patologii w obszarze zatrudnienia i rekrutacji ukraińskich pracowników, oraz aby ukraińscy pracodawcy mogli mieć kontakt z ukraińskimi pracownikami pracującymi w Polsce”.

Kampania „Partnerstwo i Zatrudnienie” została zainaugurowana rok temu podczas 10 BBF w Świnoujściu. Jej głównym celem jest zwalczanie patologii na rynku rekrutacji i zatrudniania obywateli Ukrainy zarówno w Polsce, jak i w Ukrainie, zwiększenie świadomości prawnej migrantów, a także wsparcie w procesie adaptacji pracowników z Ukrainy w Polsce oraz po powrocie do kraju. Kampania prowadzona jest równolegle w Polsce i w Ukrainie w oparciu o zaangażowanie pozyskanych partnerów.

Do kampanii dołączyły się: Foreign Personnel Service, Greygoose Outsourcing, BNP Paribas, IOM – Międzynarodowa Organizacja ds. Migracji, Stowarzyszenie Interwencji Prawnej, Fundacja „Nasz Wybór”, Międzyzakładowy Związek Zawodowy Pracowników Ukraińskich w Polsce, Fundacja „Nasz Wybór”, Fundacja Refugee.pl, La Strada – Fundacja Przeciwko Handlowi Ludźmi i Niewolnictwu, Ogólnoukraińskie Stowarzyszenie Agencji ds. Międzynarodowego Zatrudnienia, Fundacja Veles+, Stowarzyszenie Organizacji Pozarządowych „Bezpieczny Świat”. Patronat honorowy nad kampanią objęła Ambasada Ukrainy w Rzeczypospolitej Polskiej, patronat medialny zapewnia Rzeczpospolita.

Metodologia badania

Okres realizacji badania: 20 grudnia 2018 r. – 15 stycznia 2019 r. Badanie zostało wykonane metodą wywiadów telefonicznych na podstawie skonstruowanego kwestionariusza. Wielkość próby badawczej wyniosła 1025 respondentów w wieku od 18 lat ze wszystkich regionów Ukrainy z wyjątkiem Krymu i okupowanych obwodów donieckiego i ługańskiego. Dobór próby został dokonany metodą generowania liczb losowych. Względny błąd standardowy (z uwzględnieniem efektu planowania – 1.1) nie przekracza 3,1% z prawdopodobieństwem 0,95.

Badanie zostało przeprowadzone na zlecenie Polsko-Ukraińskiej Izby Gospodarczej oraz Foreign Personnel Service przez Centrum Badań Społecznych Narodowego Uniwersytetu „Akademia Ostrogska” w ramach kampanii społecznej „Partnerstwo i Zatrudnienie”.

Raport „Profil Społeczny Migranta Zarobkowego z Ukrainy”